Szatan

Szatan (hebr. שטן satan - "przeciwnik") - w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie naczelna personifikacja zła oraz jego sprawca. W Księdze Liczb anioł Pana stanął na drodze Balaama jako jego "przeciwnik"; w dziełach gnostyckich nazywany czasem Azazelem.
Inne imiona Szatana to: Mastema, Beliar, Belial, Gadriel, Satanael, anioł Edomu.

Judaizm
Szatan pojawił się w religii żydowskiej, gdy Żydzi znaleźli się w sferze wpływów zaratusztrianizmu (okres niewoli babilońskiej), co znalazło odzwierciedlenie m.in. w treści legendy o Ewie i wężu-szatanie. Pod wpływem religii żydowskiej koncepcja Szatana pojawiła się w chrześcijaństwie (gdzie Szatan to przede wszystkim twórca zła i pan śmierci) oraz islamie (gdzie Szatan odgrywa głównie rolę kusiciela).

Chrześcijaństwo
W przeciwieństwie do Nowego Testamentu, w Starym Testamencie określenie to oznacza funkcje, nie imię, a upadły anioł wypełniający tę funkcję traktowany jest tam jako źródło zła i nieprzyjaciel Boga, kusiciel człowieka. Symboliści uznają te istoty za symbole zła, realiści Kościoła katolickiego mówią zaś o jak najbardziej osobowej egzystencji Szatana. Realizm dotyczący osoby Szatana jest oficjalną nauką Kościoła. W Nowym Testamencie pozycja Szatana, jako przeciwnika Boga i nieprzyjaciela rodzaju ludzkiego, zostaje poszerzona o rolę przeciwnika w dziele zbawienia dokonywanym przez Jezusa Chrystusa (Mt 16,21-23, Mk 4,15) oraz rolę przeciwnika wspólnoty chrześcijańskiej (Ap 12,17).

Islam
W islamie jedno z imion Szajtana (Szatana) przywódcy zbuntowanych aniołów to Iblis. Został on wygnany z nieba, gdy odmówił złożenia hołdu Adamowi, pierwszemu człowiekowi (por. Azazel). Pozwolono mu pozostać na ziemi, aby wodził ludzi na pokuszenie i wystawiał ich na próbę. Jego pierwszymi ofiarami byli Adam i Hawwa (Ewa).